بررسی و تبیین رابطه «اسلام و سیاست» در اندیشه‌سیاسی آیت‌الله جوادی‌آملی(باتاکید بر کلام‌سیاسی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی، پژوهشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

چکیده

آیت‌الله جوادی‌آملی دارای جامعیت‌نسبی دردین‌شناسی و نیز درپردازش مسایل کلام‌سیاسی ازجمله حیطه‌های کلامی‌سیاسی است که‌وی‌را شخصیتی‌شاخص‌ساخته‌است.(اهمیت)مقاله برپایه‌روش‌هرمنوتیک قصدگرای‌اسکینر(روش) با تصرفاتی؛ و براساس «کلام‌سیاسی» به‌مثابه چارچوب‌نظری به‌واکاوی رابطه‌اسلام و سیاست پرداخته‌است. بر این‌پایه سوال‌اصلی آن‌است که در نگرش‌جوادی‌آملی نوع‌رابطه دین و حکومت چیست؟(سوال‌اصلی) فرضیه بر این‌مبنا استوار‌است که برپایه زمینه‌های‌ذهنی و عینی و هنجارهای مرسوم در این‌زمینه، جوادی‌آملی باطرد انگاره انفکاک دین و سیاست، چگونگی‌ارتباط بین دین و حکومت را بردو اصل‌اساسی حاکمیت‌مطلق خداوند و نیز حق‌انتخاب و آزادی‌تکوینی متکی دانسته وبر حکومت به‌مثابه منصبی‌الهی تاکید دارد.(فرضیه) بر این‌اساس برخی یافته‌ها عبارتند از: جوادی‌آملی از نظریه‌پردازان جدی ادغام‌دین و سیاست و دین و حکومت برپایه ادله عقلی و شرعی, دولت‌دینی مغایر با نقش‌آفرینی فعال‌مردم نیست اما تنهامولفه انحصاری هم‌نیست؛ حکومت به‌مثابه منصبی‌دینی؛ نقش عقل در مشروعیت‌سیاسی؛ جدایی مشروعیت در مقام‌ثبوت از مشروعیت در مقام‌اثبات؛ حاکم‌اسلامی برجامعه نه وکالت بلکه ولایت دارد و مردم ازطریق متخصصان خبره، ولایت‌الهی او را می‌پذیرند؛ مردم در مقام اثبات دارای نقش‌اساسی، اما درمقام ثبوت مدخلیتی ندارند؛ ماهیت احکام‌اسلام تبیین‌کننده ضرورت‌تشکیل حکومت‌دینی؛ نه در اصل‌دین، تحمیل رواست و نه حکومت‌دینی می‏تواند اجباری باشد؛ انسان، تشریعاً باید دین و حاکمیت‌الهی را بپذیرد؛ تصمیم اجرا یا عدم اجرای دستورات و قوانین الهی در جامعه به دست مردم؛ در حکومت‌دینی مانندحکومت‏های‌لیبرال-دموکراتیک، تنهارأی و نظرمردم، محورنیست؛ سیاست وحکومت‌انبیا(ع)، سیاستی همیشه‌پاک؛ دونوع ولایت برمحجورین و ولایت‌بر فرزانگان در قرآن مطرح است؛ حاکم‌اسلامی برجامعه نه وکالت بلکه ولایت ازنوع دوم دارد؛ وکیل ازطرف موکّل عزل می‌شود اما ولی، با فقدان‌شرایط منعزل می‌گردد.(یافته‌ها)براین‌پایه‌جوادی‌آملی ازنظریه‌پردازان‌جدی ادغام‌دین وسیاست ودین وحکومت برپایه ادله‌عقلی وشرعی است.(نتیجه)

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Contemporary Researches on Islamic Revolution
دوره 7، شماره 26
مهر 1404
صفحه 66-94

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار