تأملی جدید در تاریخ اندیشه سیاسی ایران و اسلام "تلاش برای شناخت علت پیشرفت"

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مقاله حاضر در تلاش است نگاهی نو بر سیر اندیشه سیاسی در اسلام و ایران،‌ با تأکید بر مقاطع برجسته تاریخی آن داشته باشد. در این بازخوانی تلاش‌ می‌شود با تعیین نقاط عطف تاریخ اندیشه سیاسی در ایران و جهان اسلام،‌ به طور خاص،‌ تاثیر هریک از اندیشه های ایران شهری،‌ اسلام اهل سنت،‌ اسلام شیعی،‌ یونانی و غرب جدید،‌ در شکل­گیری و تداوم اندیشه سیاسی در ایران بیان،‌ و سهم هر کدام از این منابع در مراحل گوناگون تاریخی و به گونه­های مختلف که موجب تولید قدرت سیاسی در ایران اسلامی شده­اند،‌ بررسی و مشخص شود. این نوشته کوشش می­کند تا با رویکردی تاریخی مراحل گسست و پیوند میان سیر اندیشه سیاسی و تحولات تاریخی را نشان دهد. بررسی تاریخ اندیشه،‌ اندیشمندان و نظام سیاسی در ایران و اسلام آشکار‌ می‌سازد که مولفه مهم و تاثیرگذار در پیشرفت جامعه ایرانی پس از اسلام،‌ تفوق سنت عقلانی شیعی‌ می‌باشد که تاثیر بسزایی در رشد و تعالی جهان اسلام و تمدن اسلامی نیز داشته است. دوره طلایی تاریخ تمدن اسلامی در طی قرون سوم تا پنچم،‌ و شکوفایی سیاسی،‌ اقتصادی و فرهنگی ایران در قرن دهم و یازدهم،‌ محصول حاکمیت‌ اندیشه سیاسی شیعی بوده است. براین اساس،‌ پیروزی انقلاب اسلامی در ایران مبتنی بر عقلانیت شیعی،‌ می‌تواند حرکت به سمت دوره شکوفایی جدید تمدنی در ایران و جهان اسلام را به دنبال داشته باشد.

کلیدواژه‌ها