تبیین نقش آیکونوگرافیک کربلا در شکل‌گیری و استمرار جنبشهای شیعی و انقلاب اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، محقق جغرافیا و سنجش از دور، دانشگاه امام حسین، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

مکتب تشیع مشوق و مروج حرکتهایی بوده است که در مقابل ظلم و ستم ایستاده‌اند و این اندیشه سیاسی باعث شکل‌گیری جنبشهای سیاسی و اجتماعی در طول تاریخ شده است. از نظر تاریخی نقطه عطف انقلابی شدن تشیع و شکل‌گیری جنبشهای اعتراضی شیعه، واقعه عاشورا در سال 61 هجری است و سرزمین کربلا به عنوان ارض مقدس شیعیان همواره در همه زمانها و مکانها بارِ ایدئولوژیک برگرفته از واقعه عاشورا را به جوامع شیعی منتشر نموده است. از این رو شکل‌گیری جنبشهای شیعی را می‌توان به خوبی پس از واقعه کربلا مشاهده نمود و بر اساس تاثیراتی که کربلا بر شکل‌گیری و تداوم آنها داشته است مورد بررسی قرار داد. این مقاله که به شیوه توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی گردآوری شده، کوشیده است تا نقش کربلا را در شکل‌گیری و استمرار جنبشهای شیعی بویژه انقلاب اسلامی ایران بررسی نماید. بر اساس یافته های این تحقیق می‌توان گفت که این اثرگذاری در دوره های مختلف به یک صورت نبوده و در هر دوره بر حسب اقتضائات زمانی و مکانی و همچنین میزان آمادگی جامعه شیعیان، به صورتهای مختلفی خودنمایی کرده است. بر این اساس می‌توان جنبشهای شیعی را در قالبهای کلی: قیامهای انتقام و خونخواهی امام حسین(ع)، قیامهای زیدیه، نهضتهای منتج به تشکیل حکومت، و جنبشهای شیعی معاصر دسته بندی نمود.

کلیدواژه‌ها