رویارویی گفتمانها در مجلس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ( گفتمان اسلام حقوقدان در برابر اسلام لیبرال)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تهران، بابل، ایران.

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش به بررسی جایگاه گفتمان‌های "اسلام سیاسی فقاهتی" و "اسلام سیاسی لیبرال" در "مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران" در سال 1358 ه.ش می‌پردازد. هدف این تحقیق، فهم بهتر محل نزاع بین گفتمان‌های ذکر شده در باب پیش‌نویس قانون اساسی است تا از این طریق بتوان به شناخت بهتری از گفتمان‌های مذکور و قانون اساسی دست یافت. در واقع پرسش اصلی پژوهش این است که محل نزاع گفتمان‌های مورد نظر در قبال پیش‌نویس در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی ج.ا.ا چه بوده است؛ برای پاسخ به این پرسش، مشروح مذاکرات "مجلس بررسی نهایی قانون اساسی" و خاطرات و مصاحبه‌های نمایندگان این مجلس و کسانی که در روند تهیه پیش‌نویس قانون اساسی نقش داشتند، با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موفه مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین در "مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران" که "مجلس خبرگان قانون اساسی" نیز نامیده می‌شود، گفتمان اسلام سیاسی لیبرال با تاکید بر مفاهیمی مانند آزادی، حاکمیت ملی و حکومت قانون در مقابل گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی که بر "ولایت فقه و فقیه" بر جامعه، اسلامی‌سازی جامعه و برپا داشتن حدود و قوانین الهی تاکید می‌کرد، قرار گرفت؛ اما در نهایت گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی به دلیل در دست داشتن اکثریت مطلق کرسی‌های مجلس بررسی نهایی قانون اساسی و فضای انقلابی حاکم بر جامعه و مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، توانست قانون اساسی را بر اساس گفتمان خود تدوین و تصویب کند.

کلیدواژه‌ها


Abrahamian, E. (2008). A History of Modern Iran. New York: Cambridge University Press.
 
Ahmadi, H. (2001). The Lesson of Experience, Memoires of Abolhassan Banisadr. Tehran: Enghelab Islami Publications.
 
Akhtarshahr, A. (2008). "The Distribution of Power in the Structure of the Islamic Republic of Iran’s Constitution." Islamic Revolution Studies Quarterly. Vol. 4, no. 12, pp. 161-181.
 
Babapour, M. (2009). The Jurist - Political Discourse and the Constitution of the Islamic Republic of Iran. Ph.D. Thesis, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran.
 
Bahadori Jahromi, A. (2011). "The Concept and the Status of the Powers’ Independence in the Constitution of the Islamic Republic of Iran." The Research Bulletin of Islamic Laws. Vol. 12, no. 33, pp. 87-120.
 
Bashiriyeh, H. (2008). An Introduction to the Political Sociology of Iran; the Islamic Republic Period. Tehran: the Contemporary View.
 
Behniafar, A. (2011). "The Rule of the Jurist in the Constitution of the Islamic Republic of Iran before and after Revision." Islamic Revolution Studies Quarterly. Vol. 8, no. 24, pp. 171-206.
 
Behniafar, A. (2008). "The Concept of the Rule of the Jurist in the Constitution of the Islamic Republic of Iran." Islamic Revolution Studies Quarterly. Vol. 4, no. 12, pp. 45-75.
 
Feirahi, D. (2014). Jurisprudence and Politics in Contemporary Iran. Tehran: Ney
 
Ghazi Shariat Panahi, A. (2010). The Musts of the Essential Rights. Tehran: Mizan Publications.
 
Hosseinizadeh, M. (2010). The Political Islam in Iran. Qom: Mofid University.
 
Javan Arasteh, H. (2001). "The Basics of Governance in the Constitution." Islamic Government Quarterly. Vol. 6, no. 21, pp. 69-112.
 
Jorgensen, M; Phillips, L. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method. London: SAGE Publication.
 
Kamalizaeh, M; Soori, A. (2018). "Conceptual Evolution of the Law in the Process of Preparing the Islamic Republic of Iran’s Constitution." Theoretical Politics Studies Half Yearly. Vol. 19, no. 24, pp. 29-64.
 
Kasrayee M; Poozesh Shirazi, A. (2009). "The Theory of Laclau and Mouffe, an Efficient Tool in Understanding and Clarifying Political Phenomena." Politics Quarterly. Vol. 39, no. 3, pp. 339-360.
 
Katoozian, N. (2015). A Step towards Justice. Tehran: the Mizan Publications. Vol. 1.
 
Katoozian, N. (2014). My Life: Where have come from, for What End? Tehran: the Publication Stock Company.
 
Khomeini, R. (2010). Sahifeh-ye Imam. Tehran: the Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works, 5th edition.
 
Koohi Esfahani, K. (2012). "The Qualification of the Islamic Consultative Council for Legislation, Absolute or Conditional." General Law Knowledge Quarterly. Vol. 1, no. 2, pp. 97-122.
 
Milani, M. (1994). The Making of Iran's Islamic Revolution: From Monarchy to Islamic Republic. New York: Routledg.
 
Molavi Verdanjani, I; Arjini, H. (2018). "The Basic Thoughts of the Freedom Movement on Religion and Politics, With an Emphasis on the Thoughts of Mr. Bazargan." Enghelab Eslami Bulletin. Vol. 8, no. 27, pp. 177-200.
 
Rahbari, M. (2008). "The Making of Revolutionary Discourse in Iran." Journal of Law and Policy Research. Vol. 9, no. 23, pp. 90-114.
 
Rajaee, H. (2001). "The Scope of Jurist Ruler’s Authorities from the Viewpoint of the Jurists of the Constitution." Ravagh-e- Andisheh Quarterly. Vol. 4, no. 4, pp. 57-72.
 
Sahabi, E. (2004). The Untold Tales of the Revolution and the Essential National Issues. Tehran: Game-no.
 
ـــــــــــــــــــــــــ (1985). The Details of the Discussions in the Council for Final Review of the Islamic Republic of Iran Constitution. Tehran: The Directorate General of Cultural and Public Relations Affairs of the Islamic Consultative Council, 1st Edition. Vol. 4.
 
Yazdi, M. (1996). Constitution for All. Tehran: Amir Kabir.