ارزیابی تزاحم ممنوعیت بکارگیری سلاح‌های کشتار جمعی با موارد اضطرار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اخلاق اسلامی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار مبانی نظری اسلام دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

یکی از مباحث فقهی و اخلاقی در اسلام، مسأله شایستگی یا ناشایستگی استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی نامتعارف به ویژه سلاح هسته‌ای و اتمی در جنگ یا دفاع است. پژوهش حاضر به تبیین این مسأله پرداخته و مساله تزاحم عدم استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی با موارد ضرورت مانند لزوم حفظ نظام اسلامی یا اضطرار مانند جلوگیری از آسیب هنگام ظن به هلاکت و حرج شدید برای مسلمانان را به بحث گذاشته است.
در این پژوهش روشن شده است که استفاده از سلاح های کشتار جمعی اعم از متعارف و نامتعارف طبق قواعد بین الملل در شرایط عادی، ممنوعیت فقهی و اخلاقی دارد و جایز نیست. این ممنوعیت از ادله مختلفی استفاده می کند؛از جمله ادله ممنوعیت استفاده از سم، ممنوعیت کشتار زنان، کودکان، سالخوردگان، نهی از دست زدن به تاکتیک های غیر انسانی، قاعده حرمت اعتداء، مراعات حیوانات و محیط زیست و قاعده اثم.
همچنین بیان شده است که استفاده از سلاح های کشتار جمعی نامتعارف و ممنوع طبق اصطلاح حقوق بین الملل، مانند سلاح های هسته ای، اتمی، شیمیایی و مانند آن علاوه بر حالت عادی، حتی در موارد ضرورت و اضطرار، ممنوعیت فقهی و ناشایستگی اخلاقی دارد و ادله ای که به نظر می‌رسد از آنها بتوان جواز بکارگیری را استفاده کرد، مخدوش است و قابل پذیرش نیست. از فحوای ادله، ممنوعیت تولید و نگهداری این سلاح ها نیز استفاده می شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Holy Quran.
 
Nahj Al-Balaqah.
 
Abdi, H; Hashemi, M. (2018). "An Analytical Study of the Concept of Mass Destruction Weapons and Its Application to the Islamic Perspective with Emphasis on the Supreme Leader's Opinions. " Quarterly Journal of Politics. Vol. 48, no. 3. Pp. 709-732.
 
Alam al-Huda, S.M. (n.d). Tanzieh al-Anbiya. Qom: Sharif Razi.
 
Al-Hindi, A. (1988). Kunz Al-Ommal. Beirut: Al-Risalah Institute.
 
Alidoost, A. (2013). "Jurisprudence of the production and use of unconventional weapons with a focus on Imamiyyah jurisprudence. " Islamic Law Quarterly. Vol. 38, no. 3, pp. 7-29.
 
Ameli, M. (1996). Al-Dorus Al-Shariyyah Fi Fiqh Al-Imamiyyah. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.
 
Ameli, Z. (1990). Al-Rozah Al-Bahiyyah Fi Sharh Al-Loma Al-Dameshghiyyah. Qom: Davari Bookstore.
 
ـــــــــــــــــــــــــ. (1992). Masalik Al-Afham ila Tanghih Sharayea’ Al-Islam. Qom: Al-Ma’arif Al-Islamiyyah Foundation.
 
Ardabili, M. (1989). Massacre. Law Magazine. Issue 11, Fall and Winter.
 
Emadzadeh, H. (1982). History of the Islamic World. (n.p.): Muhammad Publishing.
 
Fazel Lankarani, M.j. (2013). "Production and use of weapons of mass destruction from the perspective of Islamic jurisprudence. " Islamic Law Quarterly. Vol. 39, no. 4, pp. 7-35.
 
Helli, H. (n.d). Tazkerat al-Foqaha. Qom: Al-Bayt Foundation.
 
Helli, J. (1987). Sharaye’ Al-Islam Fi Masail Al-Halal and Al-Haram. Qom: Ismailian Institute.
 
ـــــــــــــــــــــــــ. (1997). Al-Mukhtasar Al-Nafi' Fi Fiqh al-Imamiyya. Qom: Religious Press Foundation.
 
Horre Amoli, M. (1988). Tafsil Vasail Al-Shia ila Tahsil Masail Al-Sharia. Qom: Al-Bayt Foundation.
 
Ibn Hamzah, M. (1987). Al-Wasilah ila Nail Al-Fazilah. Qom: Library of Ayatollah Al-Marashi Al-Najafi.
 
ـــــــــــــــــــــــــ. (1993). Lisan Al-Arabs. Beirut: Dar Sader. 
 
Javadi Amoli, A.(2015). Velayat-e-Faqih. Qom: Isra’ Institute.
 
Koleini, M.(1986). Al-Kafi. Tehran: Dar Al-Kotob Al-Islamiyyah.
 
Majlisi, M.B.(1983). Behar Al-Anwar. Beirut: Al-Wafa Beirut Foundation.
 
Makarem Shirazi, N et al.(1995). Tafsir Nemoneh. Tehran: Dar Al-Kotob Al-Islamiyyah.
 
ـــــــــــــــــــــــــ.(2001). Bohuth Fiqhiyyah Hammah. Qom: Imam Ali Ibn Abi Talib School.
 
Mousavi Khomeini, R.(2000). Tahrir al-Wasila. Qom: Dar Al-Elm Institute.
 
ـــــــــــــــــــــــــ.(2001). Sahifa Imam. Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini.
 
ـــــــــــــــــــــــــ.(1994). Al-Bey. Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini.
 
Najafi, M. (1983). Jawahir Al-Kalam Fi Sharh Sharae’ Al-Islam. Beirut: Dar Al-Ihyaa Al-Torath Al-Arabi.
 
Qomi, M. (1997). Al-Hidayah Fi Al-Osul va Al-Foru’. Qom: Imam Hadi Institute.
 
Saed, N.(2008). Humanitarian Rights and Nuclear Weapons. Tehran: Shahr-e Danesh.
 
Shakoori, A. (1998). Political Jurisprudence of Islam. Qom: Islamic Propaganda Office Publishing Center.
 
Tayyib, S.A. (1999). Atyab al-Bayan fi Tafsir al-Quran. Tehran: Islam Publications.
 
Toreihi, F. (1995). Majma’ Al-Bahrain. Tehran: Mortazavi Bookstore.
 
Tusi, M. (1967). Al-Mabsut Fi Fiqh Al-Imamiyyah. Tehran: Mortazavi Library for the Revival of Al-Jaafari's works.
 
ـــــــــــــــــــــــــ. (1986). Tahdhib al-Ahkam. Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiyya.
 
ـــــــــــــــــــــــــ.(1979). Al-Nahayah fi Mojarad Al-Fiqh va Al-Fatava. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi.
 
ـــــــــــــــــــــــــ.(1979). Al-Iqtisad Al-Hadi ila Tariq Al-Rashad. Qom: Comprehensive School of Forty Pillars.
 
Vahedjavan, V.(2011). Ethics of War and Peace in Islam. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute.
 
Wasiti, Z.(1993). Taj Al-Aroos Min Jawahir Al-Qamus. Beirut: Dar Al-Fikr Lil-Tibaa’ah va Al-Nashr va Al-Tozie.