استادیار علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
چکیده
مقاله حاضر با هدف تبیین فرایندهایی که منجر به شکل گیری عقلانیت انقلابی شد، نگاشته شده است. منظور از عقلانیت انقلابی، عقلانیتی است که پشتوانه ی عمل انقلابی در سال های 1356-57ه.ش بود. اندیشه ی سیاسی تشیع، در طول قرون متمادی یک عقلانیت بارور و عمیق را در حوزه های متفاوت دانش از قبیل فلسفه، تاریخ، عرفان و فقه پرورد. در این مقاله، مقصود از "عقلانیت فلسفی" این است که دیانت با فلسفه تفسیر شده و به آن صورت فلسفی داده شده است. مراد از "عقلانیت فقهی" عقل موید و اثباتگر حسن احکام و قواعد دینی است. "عقلانیت تاریخی " عقل شناساگر اصول و قواعد نهفته در پس رویدادهای تاریخ است و در نهایت "عقلانیت عرفانی" ، بیان معانی عرفانی از طریق اسلوب عقلیست .
این عقلانیت در تعامل با وحی و پشتیبان آن بود و باسایر اندیشه ها از جمله نظام اندیشه در غرب قدیم و جدید، گفت و گو داشت و به هنگام وقوع انقلاب اسلامی بروز و ظهور یافت.عقلانیت انقلابی در تبیین وضعیت عینی جامعه و سیاست و نیز ترسیم آینده پیش روی انقلاب، در گفتار رهبران انقلاب متجلی شد . مبنای نظری و روشی این تحقیق ،تحلیل گفتمان و نتیجه ی آن تشریح مولفه های و مختصات این عقلانیت است.
)