بررسی نقش فقیه در فرایند نظام سازی از دیدگاه امام خمینی(ره)، از نظارت تا ولایت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم سیاسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران.

چکیده

در بررسی آراء و افکار امام‌خمینی(ره) می‌توان به این واقعیت پی برد که اندیشه سیاسی ایشان بدون شک از آیین تشیع و فقه اسلامی الهام گرفته است؛ اما با این وجود نباید از تأثیر شرایط و تحولات سیاسی-اجتماعی جامعه بر شکل‌گیری آنها غافل شد. در این نوشتار سعی شده است که با مقایسۀ دیدگاه‌های امام‌خمینی در مورد نظام سیاسی و نقش فقها در آن، علل تغییر و تحول نظر ایشان در طول زمان تبیین گردد. برای نیل به این هدف به بررسی دو اثر مهم امام یعنی «کشف‌اسرار»، نوشته شده در اوایل دهۀ 1320، و همچنین «ولایت فقیه»، مطرح شده در اواخر دهۀ 1340، پرداخته شده است. فرضیۀ این پژوهش که بر اساس چارچوب نظری بحران اسپریگنز تدوین شده است عبارت است از اینکه امام‌خمینی در هر برهه از زمان، گرچه با بحران مشابهی مواجه بوده، اما شدت و ضعف بحران و از همه مهمتر علل بحران از دیدگاه ایشان کاملا متفاوت است و در نتیجه به راه‌حل‌های مختلفی انجامیده است. به این صورت که امام در کشف‌اسرار، علت بحران را ناکارآمدی حاکمان و راه‌حل را نظارت فقها بر آنها می‌داند؛ ولی در ولایت فقیه، علت بحران را ناکارآمدی نظام سیاسی و راه‌حل را براندازی نظام موجود و ایجاد حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه تشخیص می‌دهند. این نکته به وضوح اثبات کننده این مطلب است که شرایط و تحولات جامعه سهم بسزایی در شکل‌گیری اندیشه سیاسی امام(ره) داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


The Holy Quran
 
Abrahamian, E. (1999 AD/1378 SH). Iran Between Two Revolutions. (Firoozman, K et al. Trans). Tehran: Markaz Publishing.
 
Azghandi, A. (2003 AD/1382 SH). History of Political and Social Developments in Iran (1320-1357). Tehran: Samt.
 
Azghandi, A. (2005 AD/1384). An Introduction to Political Sociology in Iran. Tehran: Qoms Publishing.
 
Bashirieh, H. (1999 AD/1378 SH). History of Political Thought in the Twentieth Century. Tehran: Ney Publishing.
 
_______________. (2002 AD/1381 SH). "Islamic Culture and the Politicization of Islam." Baztabe Andisheh, Vol. 12, no. 29, pp. 401-404.
 
Dastani Biraki, A. (2013 AD/1392 SH). The Ideal Government from the Perspective of Imam Khomeini (RA). Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works.
 
Hajizadeh, A. Darini, M. (2004 AD/1383 SH). Global Arrogance and the Great Satan from Imam Khomeini's Perspective. Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works.
 
Al-Hur al-Amili, M. (1988 AD/1367 SH). Wasa'il al-Shia. N.p.: Al-Bayt Lehayate al-Tarath
 
Hosseinizadeh, M. (2006 AD/1385 SH). Political Islam as a Discourse. Qom: Mofid University.
 
Jamshidi, M. (2009 AD/1388 SH). Imam Khomeini's Political Thought. Tehran: Research Institute of Imam Khomeini (S) and Islamic Revolution.
 
Katouzian, M. (2011 AD/1390 SH). The Political Economy of Modern Iran: Despotism and pseudo-Modernism. (Rafisi, M; Azizi, K. Trans). Tehran: Markaz Publishing.
 
The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works, (1992 AD/1371 SH). Kawthar (A collection of Speeches by Imam Khomeini (RA) with a description of the events of the revolution). Tehran: The Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works.
 
Khomeini, R. (1944 AD/1323 SH). Kashf al-Asrar. N.p.
 
________________. (1972 AD/1351 SH). The Greatest Jihad: Combat with the Self. N.p.
 
________________. (1989 AD/1368 SH). Last Will and Testament. Isfahan: Isfahan University of Technology.
________________. (n.d.). Velayat-e Faqih. N.p.
 
Mansournejad, M. (2002 AD/1381 SH). "Study of the Evolution of Imam Khomeini's Political Thoughts Before and After the Islamic Revolution and the Impact of Time and Place on it." Mesbah. Vol. 4, no. 42, pp. 5-22.
 
Masoudpour, A. (2007 AD/1386 SH). Politics in the Quran. Tehran: Ideological-political Organization of the Army of the Islamic Republic of Iran.
 
Mohammadi Eshtehardi, M. (2001 AD/1380 SH). Velayat-e Faqih: Pillar of the Tent of the Islamic Revolution. Tehran: Tolo Azadi.
 
Mozaffari, A. (2008 AD/1387 SH). "The Reason for the Conflicting View of the Relationship Between Religion and Politics from the Point of View of Ali Abdel Raziq and Imam Khomeini (RA)." Studies of the Islamic Revolution. Vol. 4, no. 15, pp. 105-138.
 
Khomeini, R. (1982 AD/1361 SH) Sahifa Noor (Collection of Imam Khomeini's guidelines). Tehran: Ministry of Islamic Guidance.
 
Spragens, T. (2013 AD/1392 SH). Understanding Political Theories. (Rajai, F. Trans). Tehran: Agah.
 
Tinder, G. (1995 AD/1374 SH). Political Thinking. (Sadri, M. Trans). Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.
 
Vahdat, F. (2003 AD/1382 SH). Iran's Intellectual Encounter with Modernity. (Haghighatkhah, M. Trans). Tehran: Qoqnoos.
 
Zibakalam, S. (2004 AD/1383 SH). Political and Social Developments in Iran 1320-1322. Tehran: Samt.