حقوق شهروندی در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فقه و اصول حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از جلوه‌های جنگ نرم بر علیه انقلاب اسلامی ایران در دهه‌های اخیر آن است که این نظام سیاسی-اجتماعی حقوق شهروندی را زیر پا گذاشته و به آن بی توجه است. بر این اساس برای دفاع و معرفی اندیشه اصیل اسلامی در حوزه حقوق شهروندی، پژوهش حاضر می‌کوشد با بررسی مبانی و دیدگاه‌های مرتبط با حقوق شهروندی در مبانی انقلاب اسلامی، جایگاه این مفهوم و مولفه‌های برآمده آن را تشریح نماید. پژوهش حاضر از نوع کیفی با روش کتابخانه‌ای است که با تکیه بر آیات قرآنی و اسناد مهم حقوقی نظام جمهوری اسلامی ایران با روش توصیفی و تحلیل گفتمان لاکلا و موفه انجام گرفته است. در این پژوهش پس از کاوش در آیات قرآنی، دال‌های گفتمان اسلامی حقوق شهروندی استخراج گردید و سپس مصادیق عینی آن در اسناد حقوقی مهم نظام جمهوری مورد مطالعه قرار گرفت.حقوق شهروندی در گفتمان اسلامی بر مبنای نظام معنایی از دال مرکزی حیات طیبه و دال‌های اصل کرامت، امنیت و آزادی و ضمانت اجرایی حقوق شهروندی گرفته است. ارزیابی وضعیت حقوق شهروندی با توجه به بستر اجتماعی و سیاسی ایران پسا انقلابی نشان می‌دهد گفتمان انقلاب اسلامی پتانسیل قدرتمندی در تحقق حقوق شهروندی دارد. قانون اساسی به حقوق شهروندی در ابعاد مختلف شامل امنیت عمومی- خصوصی؛ حقوق قضایی؛ حق آزادی در ابعاد مختلف؛ حقوق مشارکت در اداره امور کشور؛ حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛ و حقوق گروه‌های آسیب پذیر پرداخته است. همچنین اجرای حقوق شهروندی تصریح شده در این قانون، در بخشهایی از قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری تضمین شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Holy Quran
The Constitution of the Islamic Republic of Iran.
Citizenship Charter of the Islamic Republic of Iran (Azar 29, 1395).
Adibzadeh, M. (2008 AD/1387 SH). Language, Discourse and Foreign Policy: The Dialectic of Representing the West in the Iranian Symbolic World. Tehran: Akhtaran.
Afandak, Kh. (2006 AD/1385 SH). "Citizenship and Judicial Rights." Proceedings of the Citizen Rights Conference. Islamic Azad University, Maku branch.
Akhavan Kazemi, B. (2009 AD/1388 SH). "Party and Partisanship in Islamic Thought." Jurisprudence and Usul (Islamic Studies). Vol. 41, no. 1/82, pp. 11-42.
Amid Zanjani, A. (2007 AD/1386 SH). "Islamic Human Rights and Inherent Human Dignity in Islam." Law Quarterly, Law and Political Science Faculty Journal. Vol. 37, no. 4, pp. 161-189.
Bayat Komitaki, M; Yazdan Panah, Z; Balavi, M. (2017 AD/1396 SH). "From Human Rights to Citizenship Rights; from Effectiveness to Participation." Views of judicial law. Vol. 23, no. 82, pp. 1-30.
Castells, S; Alistair, D. (2004 AD/1383 SH). Migration and Citizenship. (Taghilu, F. Trans). Tehran: Non-Profit Strategic Studies Research Institute.
Davari, A. (2005 AD/1384 SH). Qur'an and Purify Life, the Conference on the Necessity of Expanding the Concepts of the Holy Qur'an, Islamic Azad University Is Sponsoring Islamic Azad University, Astara Branch, period 1.
Fakuhi, N. (2005 AD/1384 SH). "The Mechanism of "Positive Discrimination" as a Means of Removing Deprivation with a View of the Women Situation in Iran." Women in Development and Politics (Women's Research). Vol. 3, no. 3, pp. 115-141.
Fathi Vajargah, K; Wahid Choukdeh, S. (2009 AD/1388 SH). Citizenship Education in Schools. Tehran: Aeen Publishing House.
Fitzpatrick, T. (2002 AD/1381 SH). Theory of Welfare (social policy). (Homayunpour, H. Trans). Tehran: High Institute of Social Welfare.
Ghaemi, M; Tavakkoli, Y. (2019 AD/1398 SH). "Reflection of the Islamic Revolution Discourse in Latin America." Scientific Journal of Islamic Revolution Studies. Vol. 16, no. 57, pp. 21-36.
Habibzadeh, T; Farajpour Asl Marandi, A. (2016 AD/1395 SH). "Human Dignity and Human and Citizenship Rights Contained in the Constitution of the Islamic Republic of Iran." Public Law Studies (Law). Vol. 46, no. 1, pp. 115-137.
Hashemi, M. (2005 AD/ 1384 SH). Human Rights and Fundamental Freedoms. Tehran: Mizan Publishing.
Hosseini Beheshti, A. (2019 AD/1398 SH). "Charter of Citizenship Rights: Critical Evaluation from an Interdisciplinary Perspective, Interdisciplinary Studies in Humanities." Quarterly Journal of Interdisciplinary Studies in Humanities. Vol. 11, no. 3, pp. 1-29.
Husseinizadeh, M. (2004 AD/1383 SH). "Discourse Theory and Political Analysis." Political Science Quarterly. Vol. 7, no. 28, pp.181-212.
Ismaili, M; Shujaei Zand, A; Saei, A; Yazdani Moghadam, A. (2016 AD/1395 SH). "The Place of Discourse in the Analysis of Islamic Revolution Thought." Historical Sociology. Vol. 8, no. 1, pp. 31-58.
Jorgensen, M; Phillips, L. (2010 AD/1389 SH). Theory and Method in Discourse Analysis. )Jalili, H. Trans). Tehran: Ney Publishing.
Kant, I. (2000 AD/1380 SH). Philosophy of Law. (Sanei Darreh Bidi, M. Trans). Tehran: Naqsh and Negar Publications.
Katouzian, N. (1998 AD/1377 SH). Philosophy of Law. Tehran: Sahami Intishar Company.
Keshavarz shukri, A; Nasir Khaki, H. (2015 AD/1394 SH). "Discourse Analysis, Review for the Analysis of Revolutions Reflection." Islamic Revolution Approach. Vol. 9, no. 33, pp. 47-66.
Laclau, E; Mouffe, Ch. (2014 AD/1393 SH). Hegemony and Socialist Strategy. (Rezaei, Z. Trans). Tehran: Thalith.
Majlesi, M. (1994 AD/1373 SH). Bihar al-Anwar. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
Makarim Shirazi, N. et al. (1998 AD/1377 SH). The Message of the Qur'an (Subjective Tafsir Nemuneh).Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
Marshall, J. (1998). Dictionary of Sociology. Oxford: University of Oxford.
Mir Bagheri Tabatabaei Mehrabadi, F; Khazaei, A. (2018 AD/1397 SH). "Analysis of the Role of Islamic Citizenship Rights Evolution in the Cultural Maturity of Citizens." Medical Law. Vol. 12, no. 46, pp. 137-154.
Mohseni, R. (2019 AD/1398 SH). "Dimensions and Analysis of Citizenship Rights; Strategies for Educating and Teaching Citizenship Rights." Political Studies Quarterly. Vol. 3, no. 10, pp. 117-144
Muzaffari, A. (2011 AD/1390 SH). "Respect of Man from the Perspective of Islam and Liberalism." Journal of Religious Anthropology. Vol. 8, no. 25, pp. 11-125.
Pasha Salih, A. (2005 AD/1384 SH). Discussions on the History of Tehran Law. Tehran: Tehran University Press.
Qajari, H; Nazari, J; (2011 AD/1392 SH). Application of Discourse Analysis in Social Research. Tehran: Sociologists Publications.
Raghib, I. (1412 AH). The Vocabulary of the Qur'an, Research: Safwan Adnan Davoudi. Damascus: Dar al-Qalam, Beirut: Dar al-Shama.
Salehi, A; Babakhani, S; Qaedi, Y; Keshavarz, S. (2019 AD/1398 SH). "Critical Analysis of Citizenship Education Discourses after the Islamic Revolution." Socio-Cultural Development Studies Quarterly. Vol. 8, no. 1, pp. 137-160.
Sarrafi, M; Abdullahi, M. (2008 AD/1387 SH). "Analysis of the Citizenship Concept and Evaluating Its Position in the Country's Laws, Regulations and Urban Management." Journal of Geographical Research. Vol. 40, no. 63, pp. 115-134.
Shahriari, A. (2017 AD/1396 SH). "Ambiguities and Legal Obstacles of Citizenship Rights." Ghanun Yar Journal. Vol. 4, no. 4, pp. 109-130.
Shifrin, D. (1994). Approaches to Discourse. Oxford and Cambridge: Blackwell.
Tabarsi, F. (1997 AD/1417 AH). Majma’ al-Bayan li Ulum al-Qur'an, The Relationship of Culture and Islamic Relations. Tehran: Mudiriyah al-Tarjomah and al-Nashr.
Tajik, M. (2005 AD/1384 SH). Discourse, Counter-Discourse and Politics. Tehran: Humanities Development Institute.
Tavasoli, Gh; Hosseini Nejati, M. (2004 AD/1383 SH). "The Social Reality of Citizenship in Iran." Iranian Journal of Sociology. Vol. 5, no. 2, pp. 32-62.
Tavasuli Roknabadi, M; Nouri, M. (2016 AD/1395 SH). "Historical Sociology of the Impossibility of Forming Citizenship Rights in Contemporary Political Discourses of Iran." Political Studies Quarterly. Vol. 8, no. 31, pp. 1-24.
 Yanowski, T. (1988). Citizenship and Civil Society: A Framework of Rights and Obligations in a Traditional Liberal and Social Democratic Regime. Cambridge: Cambridge University Press.