حقوق و مسئولیت پادشاه در ایران مشروطه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معارف واندیشه اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مدرسی انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی

چکیده

 
انقلاب مشروطه به دلیل تاثیر مستقیم آن بر نظام سیاسی و تحولات حقوقی ایرانِ معاصر و تغییر مناسبات حاکمان و مردم، اهمیت بسزایی دارد. یکی از مسائل مهم، تحوّل در جایگاه پادشاه و حقوق، اختیارات و مسئولیت او در منابع حقوقی مشروطه است. با اهتمام انقلابیون مشروطه‌خواه در مهار استبداد و در نهایت، تدوین و توشیح قانون اساسی مشروطه و متمم آن، تلاش شد قوای سه‌گانۀ مقننه، مجریه و قضائیه از هم تفکیک شده و با تأسیس نهادهای جدید، از تمرکز قوا در شخص پادشاه جلوگیری گردد. اما تأمّل در روند تحولات سیاسی و حقوقی ادوار بعدی مشروطه تا انقلاب اسلامی، مبیّن تبلور و استمرار استبداد دیرین در چارچوب نظام مشروطه، از دوره استبداد صغیر تا پهلوی، می‌باشد که در آن، حاکمیت مطلقه پادشاه، نه مبتنی بر قانون،که به‌‌وسیله قانون اعمال می‌شد. از این‌رو با توجه به اینکه فلسفۀ تدوین قانون اساسی مشروطه و متمم آن، تحدید بنیادی استبداد سلطنت بود و در عین حال،شاهد ظهور مجدد استبداد و بازتولید آن در ادوار بعدی مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی هستیم، این سؤال مطرح می شود که قانون اساسی و نحوه تدوین اصول آن، چه نقشی در بازتولید استبداد در دوره پهلوی داشته است؟ این مقاله در مقام بررسی این فرضیه است که با نفوذ پیدا و پنهان جریان سلطنت‌طلب در تدوین قانون اساسی و متمم آن، قدرت و اختیارات پیشین شاه در اصول مختلف قانون اساسی و متمم آن به صورت آشکار و مستتر حفظ شد و تحت شرایط مناسب و بر مبنای این اصول، استبداد سلطنت بازتولید گردید.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Ashraf, A. (2017 AD/1396 SH). Iranian Identity from Ancient Times to the End of the Pahlavi Era. (Ahmadi, H. Trans). Tehran: Nashr-e Ney.
 
Akbari, M. A. (2014 AD/1393 SH). Genealogy of the New Iranian Identity (Qajar and First Pahlavi Era). Tehran: Scientific and Cultural Publications Company.
 
Abrahamiyan, Y. (2017 AD/1396 SH). Iran between Two Revolutions. ( Golmohammadi, A; Fattahi, M.A. Trans). Tehran: Nashr-e Ney.
 
Adamiyyat, F. (1981 AD/1360 SH), Confusion in Historical Thought. (n.p.): (n.n.).
 
Adamiyyat, F. (2009 AD/1388 SH). The Idea of Social Democracy in the Iranian Constitutional Movement. Tehran: Gostareh Publications.
 
Adamiyyat, F. (2015 AD/1394 SH). The Idea of Freedom and the Prelude to the Constitutional Movement. Tehran: Gostareh Publishing.
 
Pahlavi, M. R. (2013 AD/1392 SH). Response to History. ( Abuturabian, H. Trans). Tehran: Zaryab Publications.
 
Dadfar, H. (1964 AD/1343 SH). Parliament. Tehran: Etela'at Publications.
 
Official Newspaper of the Islamic Republic of Iran. (2009 AD/1388 SH). Collection of Laws and Regulations of the Constitutional Era. Tehran: Official Newspaper of the Islamic Republic of Iran.
 
Rahbari, M. (2012 AD/1391 SH). Unsuccessful Constitutionalism (A Reflection on Iranians' Confrontation with the Janus-faced Renewal). Tehran: Kavir Publishing.
 
 Same’i, M. (2018 AD/1397 SH). Power Struggle in Iran: Why and How Did Clergy Win? Tehran: Nashr-e Ney.
 
Agheli, B. (2015 AD/1394 SH). Prime Ministers of Iran (1906-1978). Tehran: Javidan Publications.
 
Adl, S. M. (2010 AD/1389 SH). Fundamental Rights or Constitutional Principles. Tehran: Cheshmeh Publishing.
 
Araqi, A. (1952 AD/1331 SH). Fundamental Rights. Tehran: Eqbal Publications.
 
Esmati, H; Hassanzadeh Gorji, F. (2010 AD/1389 SH). National Rights in the Constitutional Law of the Constitutional and Islamic Republic of Iran. Tehran: Center for the Documentation of the Islamic Revolution.
 
Foroughi, M. A. (1993 AD/1372 SH). Fundamental Rights Means the Customs of Constitutional States. Tehran: Kavir.
 
Qasemzadeh, Q. (2014 AD/1393 SH). Fundamental Rights. (Gorji, A. A. Ed.). Tehran: Jangal Publications.
 
Qiyasi, F. (2015 AD/1394 SH). From Court of Justice to Consultative Assembly (Interaction of Thought and Action in the Constitutional Era). Tehran: Loh-e Fekr Publications.
 
Katouzian, M. A. (2013 AD/1392 AD). Despotism, Democracy, and National Movement. Tehran: Markaz Publishing.
 
Kasravi, A. (2006 AD/1385 SH). History of the Iranian Constitutional Era. Tehran: Milad Publications.
 
Summarized Negotiations of the 24th National Consultative Assembly and the 7th Islamic Consultative Assembly. (2009 AD/1388 SH).
Qom: Center for Computer Research of Islamic Sciences, and Tehran: Library and Documentation Center of the Islamic Consultative Assembly.
 
Maleki, E. (2014 AD/1393 SH). Martyrs of the Constitutional Clergy. Tehran: Elm Publishing.
 
Najd NajafiYan, M. A. (2016 AD/1395 SH). National Parliament (Review of Political Orientations of the First National Consultative Assembly of Iran). Tehran: Elm Publishing.
 
Nasri, A. (2011 AD/1390 SH). Confronting Renewal. Tehran: Elm Publishing.